ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ ΚΕΙΜΕΝΟ 29

1

Αγαπητοί μου, αδελφές και αδελφοί,

Η οδός της Μοναδικής μοναστικής πολιτείας εισάγει τον πιστό στη γνησιότητα της εν Χριστό ζωής προσφέροντας δυνατότητες μεγαλύτερης συνέπειας.

Ο μοναχικός βίος είναι και βιώνεται εκκλησιαστικά, ως το αληθινό δεύτερο βάπτισμα εν Πνεύματι, διότι, συνιστά την ορθή έννοια της μετάνοιας, ως συνεπούς επιστροφής στο εκκλησιαστικό σώμα και καθολικής αυτό-παράδοσης στη θεϊκή χάρη. Η μοναστική αδελφότητα ως κοινωνία, βοήθησε όσο τίποτε άλλο στη συνειδητοποίηση της Εκκλησίας ως μητρικής αγκάλης, που δέχεται συνεχώς τα επιστρέφοντα τέκνα της στη χαρά της ερχομένης βασιλείας.

 Αρκετές φορές στα προηγούμενα, έχομε τονίσει, την επί πολλούς αιώνες ασκούμενη ευεργετική επιρροή του μοναστικού βίου, στους χριστιανούς του κόσμου. Της συνειδητοποίησης της αλήθειας που απορρέει από το μοναχισμό.

Ο μοναστικός βίος εισάγει αυθεντικά στον αγώνα της σωτηρίας, διότι πολύ καθαρότερα από την κοσμική ενορία διασώζει τα στάδια αυτής της πορείας, κάθαρση, φωτισμός, Θέωση και τα επιδιώκει.

Οι σχετικές ακολουθίες επιβεβαιώνουν τις πρώτες διαπιστώσεις. Μια από τις ευχές αυτών των ακολουθιών λέει τα έξεις. «Ευχαριστούμε σοι Κύριε ο θεός ημών ο κατά το πολύ έλεός σου ρισάμενος τον δουλών σου τάδε». Εκ της μάταιάς του κόσμου ζωής και καλέ σας αυτόν εις το σεμνών τούτο επάγγελμα. Αξίωσον αυτόν ζήσε αξίως εν τη Αγγελική ταύτη πολιτεία και φύλαξον αυτόν εκ των παγίδων του διαβόλου, και καθαρών αυτού την ψυχή και το σώμα διατήρησίν έως θανάτου και ναών αγίων σου γενέσθαι καταξίωσον».

Η Ακολουθία του μικρού Σχήματος, η του Μανδύου, παρουσιάζει σαφείς αντιστοιχίες προς την ακολουθία του βαπτίσματος.

« Αρξάμενης της θείας λειτουργίας, ίσταται επί των βασιλικών πυλών άζωστος ανυπόδητος, και ασκεπής». Μετά από ένα τροπάριο αναφερόμενο συμβολικά στην περιπέτεια του Ασώτου «Αγκάλας πατρικάς, διάνοιξε μοι σπεύσων άσωτος τον εμόν κατανάλωσα βίων εις πλούτου αδαπάνητων, αφόρων των οικτιρμών σου. Σωτήρ, νυν πτωχεύουσαν, μη Υπερείδης καρδίαν σοι γαρ Κύριε εν κατάνυξή κραυγάζω, ημαρτόν Πάτερ εις ουρανών και ενώπιον σου».

Αρχίζει η κατήχηση του από τον ηγούμενο, ως κορύφωση της δοκιμασίας του στη μονή που αντιστοιχεί κατά κάποιο τρόπο στην κατήχηση προ του βαπτίσματος.

«Άνοιξον τα της καρδίας σου ώτα Αδελφέ και ακουσών της φωνής του κυρίου λεγούσης. Δεύτε προς με πάντες οι κοπιών τες, και επιφορτισμένοι, και γω αναπαύσω υμάς νυν ουν την προσήκουσα απόκρισίν προς εκάστην των ερωτήσεων μετά φόβου και χαράς άποδος τω Θεώ.

Ασφαλώς δε γίνωσκε, ότι αυτός ο Σωτήρ ημών μετά της ανυμνήτου αυτού Μητρός και των Αγίων Αγγέλων, και πάντων των Αγίων αυτού.

Ενταύθα παρέστην, ενωτιζόμενος τα παρά σου εκπορευόμενα λόγια ίνα όταν έλθει κρίνε ζώντας και νεκρούς αποδώσει σοι καθ’ ο μέλλεις συνταγήναι και καθομολογείσαι, άλλα καθ΄ ο αν φύλαξες ομολογήσεις. Νυν ούν εις εν αλήθεια προσέρχη τω Θεώ μετά προσοχής αποκρίνουν ημίν προς αμελείς επερωτάσθε»

2

Ακολουθεί διάλογος ηγούμενου και Αδελφού, ερωτήσεων από των ηγούμενων και την τριπλή υπόσχεσή του Αδελφού. Μετά την τελευταία κατάφαση του υποψηφίου Μονάχου. «Ναι του θεού συνεργούντως, τίμιε Πάτερ».

Ο μοναχός οφείλει πλήρη υπακοή στον ηγούμενο ως προς την κατηχήση που θα λάβει όχι μόνο της μοναστικής ακολουθίας άλλα και της αυθεντικής εκκλησιαστικής ζωής, επισημαίνοντας πάντα τα πνευματικά μέσα ως προς την κάθαρση, ταπεινοφροσύνη, υπακοή.

Στον αγώνα κατά των λογισμών ,απόταξη του κόσμου με το προσδοκώμενο τέλος του αγώνα την βασιλεία των ουρανών.

Έτσι ο μοναστικός βίος προβάλλεται από την Εκκλησία ως λατρεία συνεχής, με λειτουργό τον ίδιο τον άνθρωπο (μονάχο) που αυτό παραδίδεται ολόκληρος ως θυσία ευάρεστος τω Θεώ για να γίνει φορέας άκτιστου χάριτος ( Ναός Του Θεού ) μέσα από την συνεχή κάθαρση και αυτό παραδώσεις.

Ακολουθεί η ένδυση του μοναχού με τα ιμάτια,τη ζώνη, τα καλυμμαύχια, τα σανδάλια και τον μανδύα. Συμβολικά στο τέλος της ακολουθίας δίνεται στον μονάχο Σταυρός και κερί αναμμένο. Ο νέος μοναχός οφείλει να παραμένει εντός της εκκλησίας ημέρες πέντε και να απέχει από παντός έργου πλην ανάγνωσης και προσευχής.

Ανάλογα στοιχεία ευχών λέγονται και στην κουρά καθώς και η ακολουθία του μεγάλου και αγγελικού σχήματος που τελείται σε συνδυασμό με τη θεία λειτουργία. Μετά την μικρά είσοδο ψάλλονται τρία Αντίφωνα, το περιεχόμενο των τροπαρίων τους συμπυκνώνει το ακόλουθο τροπάριο, που επαναλαμβάνεται στο Α- και το-Γ – Αντίφωνο.

« Πρόβατον Έιμι της λογικής σου ποίμνης και προς σε καταφεύγω τον ποιμένα τον καλόν ζήτησον με τον πλανισθέντα ο Θεός και ελέησον με».

Ακολουθεί και στην ακολουθία του μικρού σχήματος με κάποιες ελαφρές παραλλαγές. Η σύμπτωση σχεδόν της δομής των δύο ακολουθιών οφείλεται στο ότι ο θεμελιώδης και κανονικός τύπος του μοναχού είναι ο μεγαλόσχημος συνδεόμενος με το κοινοβιακό σύστημα, ενώ ο μικρόσχημος με το ιδιόρρυθμο. Η κατήχηση είναι μακρύτερη εδώ και αναφέρεται στην τελειότατη ζωή, εν η κατά μίμησίν η του κυρίου πολιτεία διαδείκνυται και η ουσία της ζωής του φέροντος το μέγα σχήμα.

Ο ιερέας στη συνέχεια λέει, « Η αποτάγη τοι νυν ουδέν άλλο εστί, κατά τον είποντα , εμεί σταυρού και θανάτου επαγγελία. Γίνωσκε ουν από της παρούσης η μέρας σταυρούσθαι και νεκρούσθαι τω κοσμώ δια της τελειότατης αποταγής».

Ο Μεγαλόσχημος εισέρχεται σε μια καθολική άρνηση του κόσμου. Αναλαμβάνει αγώνες πνευματικούς, προς εγκράτεια σαρκός, προς κάθαρσή ψυχής, προς πτωχεία ευτελή προς πένθος προς πάντα τα λυπηρά και επίπονα της χαροποιού κατά Θεόν ζωής. Ο θεός τον κατατάσσει «εν τη παράστασή της μοναδικής τάξεως, εν τη στρατιά της αγγελοειδούς ζωής εν τη όψη της ουρανομίμητου πολιτείας».

Κορύφωση των νοημάτων της κατηχήσεως είναι οι ακόλουθες ευχές.

« Ω της καινής κλήσεως Ω της δωρεάς μυστηρίου Δεύτερόν βάπτισμα λαμβάνεις σήμερον. Αδελφέ, τη περιουσία των του φιλάνθρωπου Θεού δωρεάν, και των αμαρτιών σου καθαίρει, και υιός φωτός γίνει».

3

Η προσευχή της Εκκλησίας για τον αναγεννώμενο πιστό βοηθάει στην κατανόηση της μοναχικής μετάνοιας και το δεύτερο βάπτισμα.

Όπως λέει η σχετική αίτηση που ακούγεται και στις δύο ακολουθίες, « υπέρ του αποθέσθαι αυτόν των παλαιών άνθρωπόν και ενδύσσεσθαι τον νέον τον κατά Θεόν κτισθέντα». Η εντάξη έτσι στη μοναδική πολιτεία νοείται ως ανανέωση της σφραγίδας του βαπτίσματος και αυτό εκφράζει ρητά η δεύτερη ακολουθία.

Πρώτα, με μια σειρά τροπαρίων της ογδόης ωδής του κανόνος που ψάλλεται στον Ορθό, αλλά και με την παρούσα κατήχηση. Μία από τις επισυναπτόμενες ευχές προσδιορίζει σαφέστερα τη σχέση της μοναστικής κουράς με το βάπτισμα. « Σύναψον τω δωρηθέντι αυτώ εκ προγόνων χαρίσματι της υιοθεσίας, και της βασιλείας σου, διά του Αγίου βαπτίσματος, το μοναδικόν τούτο και αγγελοειδές επάγγελμα κατατάσσει στον τεθεμελιωμένον έπι την αεροτομών και πνευματική πέτρα της εις σε πίστεως. Συναρίθμησον αυτόν τοις εκλεκτής σου, ίνα γένεται σκεύος εκλογής σου υιός και κληρονόμος της βασιλείας σου όπως εντεύθεν μετά προκοπής απεκδυσάμενος τον παλαιών άνθρωπο κτισθέντα εν οσιότητά και δικαιοσύνη». Για αυτό ελεγχθεί παραπάνω, ότι το μοναχικό σχήμα συνιστά ανανέωση του μυστηρίου του βαπτίσματος.

Όπως όμως η Ευχαριστία δεν είναι επανάληψη κάποιου παρωχημένου γεγονότος, άλλα η ανύψωση στο δείπνο της βασιλείας, έτσι και η μετάνοια, δεν είναι επανάληψη του βαπτίσματος, αλλά επιστροφή στην κενότητα της ζωής από την οποία απομακρύνει η αμαρτία « Έδωκας ημίν το δύνασθε, την χάριν ανανεούσθαι του βαπτίσματος δι’ εξ αγορεύσεως και δια μετάνοιας γνησιότατης φιλάνθρωπε».

Στο επόμενο η συνέχεια.