1
Αγαπητοί, αδελφές και αδελφοί το βάπτισμα είναι για τον βαπτιζόμενο « παραχάραγμα» και «προοίμιο» της εσχατολογικής ζωής της ουράνιας βασιλείας. Για αυτό και ονομάζεται « πρώτη Ανάστασης», διότι είναι «δύναμις προς την ανάστασή» την τελική.
Η φράση του Αποστόλου Παύλου «όσοι εις χριστών εμβαπτισθείτε Χριστών ενεδύσασθε Γαλάτας-3-27». Αύτη φράση έχει λάβει τη θέση του Τρισάγιου στην Ακολουθία του Βαπτίσματος, αλλά και των δεσποτικών εορτών στη θεία Λειτουργία (Χριστουγέννων, Πάσχα, Πεντηκοστής) λόγο της παρουσίας σε αυτές των νεοφώτιστων, κατά την Χριστιανική αρχαιότητα. Εύστοχα έχει παρατηρηθεί ότι σε όλη την ακολουθία του βαπτίσματος δεν γίνεται λόγος για συγχώρηση κάποιας προπατορικής ένοχης. Στους εξορκισμούς της προηγουμένης του βαπτίσματος κατηχήσεως δεν γίνεται αναφορά στις προσωπικές αμαρτίες του κατηχουμένου. Το μυστήριο λειτουργικά είναι αποδεσμευμένο από κάθε έννοιας νομικής αφέσεως αμαρτιών. Η ακολουθία περιστρέφεται σε ότι αφορά την ένταξη του βαπτιζομένου στη ζωή της Εκκλησίας . Η απελευθέρωση του από την δουλεία του εχθρού, θα οδηγήσει στην είσοδο του στην βασιλεία την επουράνιων και τη σύζευξη του με άγγελο φωτεινών προστατεύων αυτών από πάσης επιβουλής του εχθρού. Η ευχή του εκκλησιαστικού σώματος είναι, « και ποίησον αυτό, αυτήν πρόβατον λογικόν της αγίας ποίμνης του Χριστού σου. Μέλος τίμιον της Εκκλησίας σου, σκεύος ηγιασμένων (Υιών η Θυγατέρα) φωτός και κληρονόμων της βασιλείας σου. Με απώτερο σκοπό την μετοχή στην άκτιστη βασιλεία και δόξα της Τριαδικής Θεότητας. Η κατά τας εντολάς σου πολιτευσάμενος και φύλακας της σφραγίδας άθραυστον, και διατηρήσας τον Χιτώνα αμόλυντων, η να τύχη της μακαριότητας των Αγίων εν τη βασιλεία σου. Το βάπτισμα σχετίζεται άμεσα με το Χρίσμα ή Μύρο, το χρίσμα είναι μετοχή στον κεχρισμένον, τον Χριστό ως και κοινωνία του αγίου Πνεύματος, για αυτό και ονομάζεται και τελειώσεις, είναι η σύνδεση χριστολογίας και Πνευματολογίας. Κατά τον Άγιο Σημαιών Θεσσαλονίκης το μύρο τέλειοι το βάπτισμα και της Τριάδος ναούς ημάς απεργάζεται. Δια τούτο μετά το βάπτισμα δίδονται και την επιφοίτησιν χορηγεί του Πνεύματος εν ημίν. Το βάπτισμα είναι το μυστήριο με το οποίον γίνεται κανείς μέλος του σώματος του Χριστού και ναός Θεού. Βάπτισμα και χρίσμα είναι η βασική προϋπόθεση μετοχής στο μυστήριο των μυστηρίων, τη Θεία Ευχαριστία, αυτό μαρτυρεί η ευχή «χάρισέ αυτώ και την μετάληψίν του αγίου σώματος και του τιμίου αίματος του Χριστού σου. Η χρίση με το Άγιο μύρο αποκαθιστά τη σχέση του χρισμένου με το εκκλησιαστικό σώμα. Είναι και αυτό όχι μόνο χριστολογικό, αλλά και εκκλησιολογικό μυστήριο, όπως και όλα τα άλλα μυστήρια. Η χάρη του Αγίου Πνεύματος και τα παρεχόμενα στον χριόμενο – χρισμένο, χαρίσματα του που ενεργούν την ένταξη του στην εκκλησιαστική κοινωνία.
2
Την ενεργοποίηση της εν Χριστό αδελφότητας με τα άλλα μέλη και την ανάπτυξη των διαπροσωπικών σχέσεων της αγαπητικής ανιδιοτέλειας, με την απελευθέρωση από την δουλική αναγκαιότητα της πεπτωκυίας της φύσεως τους. Αυτό συναίνει και ο λόγος της ευχής ποίησίν μέλος τίμιο της Εκκλησίας σου. Τελικός σκοπός της εκκλησιαστικής Λατρείας είναι ο εξαγιασμός του σύμπαντος κόσμου.
Αυτό ανακύπτει από τα λειτουργικά κείμενα και τις λειτουργικές πράξεις. Με επίκεντρο των άνθρωπο αγιάζεται σύμπασα η ζωή του ανθρώπου, άλλα και ολόκληρη η περιβάλλου σα τον άνθρωπο, κτίση.
Έτσι στα όρια της Λατρείας αναδεικνύεται και πάλι ο αποκαταστημένος εν Χριστώ άνθρωπος. Κύριος και Βασιλεύς της κτίσεως, που αναφέρει λειτουργικά τον εαυτό του και την κτίση στον
Τριαδικό Θεό, στην πηγή της υπάρξεως και του αγιασμού.
Στη συνέχεια θα γίνει ειδικότερα λόγος για τον αγιασμό του χρόνου, με την καθιέρωση του λειτουργικού έτους τον αγιασμό της ζωής του ανθρώπου και τον αγιασμό της υλικής κτίσεως.
Ήδη έγινε λόγος για το λειτουργικό Χρόνο και την εν Χριστώ μεταβολή του Χρόνου σε «Κέρο» Θεό κοινωνίας και εορτής.
Για αυτό θα προσεγγίσουμε την έννοια του λειτουργικού έτους ως μεταμόρφωση εν Χριστώ του ημερολογιακού έτους, και μεταβολή του ημερολογίου σε εορτολόγιο. Η Εκκλησία με τις γιορτές και τις ακολουθίες της ενεργοποιεί μέσα στο Χρόνο το έργο της θείας οικονομίας. Έτσι εξαγιάζει και μεταμορφώνει το Χρόνο της καθημερινής ζωής ενώ παράλληλα τον ενοποιεί και τον προσανατολίζει στην εσχατολογική του προοπτικής τη Βασιλεία του θεού. Στη Λατρεία ο κοσμικός Χρόνος γίνεται τύπος του μέλλοντος αιώνος, και πρόγευση της μελλούσης ζωής. Ο πιστός ζει στη γη μέσα στον εν Χριστώ, μεταμορφωμένοι το Χρόνο, ότι θα ζήσει στην άχρονη και ανέσπερη Βασιλεία του Κυρίου. Στη Λατρεία ο χρόνος καινοτομείτε με την έννοια ότι παύει να είναι μόνο ένα εξωτερικό και φυσικό πλαίσιο, και γίνεται το αντικείμενο της αρχής της, η αρχή που καθορίζει το περιεχόμενο της. Και αυτό αποδεικνύεται από την χρησιμοποιούμενη στη Λατρεία ορολογία ( Όρθρος, Εσπερινός, Μεσονύκτιο, Ώρες, λειτουργικό έτος ) και άλλα. Έτσι ονομάζεται στη λειτουργιολογική γλώσσα λειτουργία του χρόνου. Η οργάνωση της Λατρείας με βάση τις χρονικές περιόδους, η μέρα, εβδομάδα, έτος, που είναι συγχρόνως και λειτουργική οργάνωση του ιδίου του χρόνου της ζωής του εν Χριστώ ανθρώπου. Η λειτουργία του Χρόνου νοείται πάντα σε σχέση με το έσχατο. Οι εορτές και οι ακολουθίες, τελούμενες εν χρόνο, προσλαμβάνουν εσχατολογικό χαρακτήρα, ως υπομνήσεις της έσχατης της του Κυρίου ημέρας, που έρχεται ως ημέρα Κυρίου. Με τη διαφοροποίηση του χρόνου που συνετελέσθη στην ιστορική πορεία της Εκκλησίας. Και την μεταβολή του σε λειτουργική ενέργεια, της βασιλείας του Θεού προέκυψε το λειτουργικό ή εκκλησιαστικό έτος.
3
Όπως ο λειτουργικός χρόνος είναι συμπύκνωση του όλου χρόνου, έτσι και το λειτουργικό έτος είναι συμπυκνωμένη διάσταση της ιστορίας της θείας οικονομίας μέσα στην ετήσια διαδοχή του φυσικού χρόνου. Έτσι σε κάθε ημερολογιακό έτος επαναλαμβάνεται στην ίδια πάντα σειρά, η ιστορία της σωτηρίας ανθρώπου και κόσμου με συνεχή αναγωγή από την ιστορία στη μετα- ιστορία, από την απλή ιστορική μνήμη, στην ανάμνηση, στη μετοχή και τον αγιασμό. Η επαναφορά δε κατά έτος των ιδίων εορτολογικών θεμάτων δεν αποτελεί αίτια ρουτίνας, άλλα αφορμή ανανεώσεως της κατηχήσεως του πιστού εμπεδώσεως της διά της επαναλήψεως σε νέες εμβαθύνσεις στα θέματα της πίστεως, και ενδεχομένως νεών αποφάσεων και προαγωγής στην εν Χριστώ ζωή. Ο ισχυρισμός ότι λέμε τα ίδια σε όλες τις λειτουργίες δεν ισχύει. Ο σκοπός και το ποθούμενο της ενώσεως μας με το Χριστό είναι ίδια. Τα λεγόμενα της σημερινής εορτής όπως και όλον τον εορτών για να επαναληφθούν χρειάζονται έναν χρονικό κύκλο δώδεκα ετών. Σε κάθε εορτή είναι διαφορετικά άλλα και κάθε έτος, Για να γενεί ο κύκλος όλου του λειτουργικού τυπικού και να επαναληφθούν τα ίδια της κάθε εορτής όπως ελέχθη χρειάζεται χρόνος δώδεκα ετών.
Όπως λεγόταν παλαιότερα ότι οι εικόνες είναι το βιβλίο των αγράμματων έτσι και το εορτολόγιο είναι το σχολείο των πιστών γραμματισμένων και αγράμματων (οι γραμματισμένοι σύμφωνα με τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, θα καταστρέψουν τον κόσμο)
Το λειτουργικό έτος είναι σύστημα λειτουργικού χρόνου και λειτουργικού ή εκκλησιαστικού έτους. Είναι συνδυασμός κυκλικής και γραμμικής πορείας του χρόνου, έτσι αποκτά νόημα και η ευχή και του χρόνου ή χρόνια πολλά. Δεν πρόκειται απλώς για ευχή για την παράταση της επιθυμητής , οπωσδήποτε επίγειας ζωής, αλλά παροχής νέων ευκαιριών μαθητείας, στο σχολείο της Εκκλησίας και οικειώσεως των σωτήριων αληθειών της πίστεως.
Στο επόμενο η συνέχεια.