ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ ΚΕΙΜΕΝΟ 14

1

Αγαπητοί μου,

Η λατρεία της Εκκλησίας πραγματοποιείται στη σύναξη του Εκκλησιαστικού σώματος, στα όρια της τοπικής Εκκλησίας. Αυτό απαιτεί ο κοινωνικός της χαρακτήρας, στη λειτουργική γλώσσα της Εκκλησίας προϋποτίθεται η σύναξη του σώματος. Άλλωστε μέλος του σώματος του Χριστού καθίσταται ο πιστός δυναμικά με την έννοια ενός διαρκούς γίγνεσθαι. Αν και οι χριστιανοί είναι ναός του ενός Αγίου Πνεύματος και μέλη του ενός Σώματος του Χριστού δια του ενός άρτου, ομαδικά και αδιάκοπα γίνεται ότι είναι δια της ενότητας της αγάπης εν Χριστό.

 Έτσι εξηγείται οι εν καιρώ διωγμοί που διακινδύνευαν οι πιστοί προκειμένου να παραστούν στη σύναξη της Εκκλησίας. Η Εκκλησιαστικότητα του προσώπου απαιτεί συμμετοχή στη λειτουργική σύναξη.

Η απουσία εκ των συγκεντρώσεων ένεκα φόβου εθεωρείτο ως κάτι παράλογο, διότι οι χριστιανοί εν τω βαπτίσματι έχουν ήδη αποθάνει εν τω κοσμώ. Αυτή είναι η μόνη λογική εξηγήσεις της πράξεως της εκκλησίας να αποβάλει τους μη μετέχοντας της θείας ευχαριστιακής λατρείας και κοινωνίας, ακόμη και κατά της περιόδους των διωγμών. Διότι δεν είναι δυνατόν να υπάρξουν, μεμονωμένα άτομα στην Εκκλησία. Άλλωστε όπως έχει ειπωθεί, αυτό εκφράζει πρωταρχικά ο όρος Εκκλησία, τη σύναξη του σώματος. Κατά τη σύναξη το σώμα του Χριστού μορφούται συνεχώς, εν τόπο και χρόνο με την παρουσία και ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. Στη λειτουργική σύναξη της, η Εκκλησία ενεργεί κοινωνικά ως σώμα και γίνεται τόπος, στον οποίο γεννάται, συγκροτείται και αυξάνει η ζωή των μελών της. Διότι σε αύτη γεννάται και ομολογείται η πίστη, τρέφεται το σώμα με την άγιο τριαδική χάρη και πραγματώνεται η πλήρη και αληθινή κοινωνία με το Θεό Πατέρα δια Ιησού Χριστού, εν Αγίων Πνεύματι.

Σύμφωνα με την υπόσχεση της κεφαλής της Εκκλησίας.

« όπου ει σοί δύο η τρείς συνηγμένων εις το όνομα Του εκεί είναι και Αυτός εν μέσω αυτών - Ματθαίου 18-20».

Η Παρουσία του Χριστού ομολογείται στη θεία Λειτουργία. Ο άνω τω Πατρί συγκαθήμενος και ο δε ημίν αοράτως συνών. Στη σύναξη του το σώμα Χριστού γίνεται αυτό που είναι, (Εκκλησία) και ζει την ενότητα του ως βασιλείων Ιερατεύμα έθνος Αγίων λαός εις περιποίησίν. ( Α-Πέτρου-2-9).

Η λατρεία φανερώνει την πραγματικότητα της Εκκλησίας, σκοπός της δεν είναι ο ατομικός αγιασμός των μελών της, άλλα η δημιουργία του λάου του Θεού ως του σώματος του Χριστού. Η φανέρωση της Εκκλησίας ως νέας ζωής στον νέο αιώνα, σκοπός της συνάξεως είναι η ορατή πραγμάτωση του σώματος μέσα στον κόσμο. Με τη σύναξη επί το αυτό, φανερώνεται αισθητά η Εκκλησία στο αντίθετο δέος, το κοσμικό πνεύμα, Για αυτό κανείς πιστός δεν μπορεί να εξαιρεθεί από αυτή, ανεξάρτητά από το πνευματικό ύψος που έχει φτάσει. Η Εκκλησία του Χριστού στη λειτουργική της πράξης και μάλιστα στο μυστήριο της Θείας ευχαριστίας ,είναι σύναξη του λάου του Θεού, του νέου Ισραήλ και σε αυτήν αποβλέπει η αποστολή των Μαθητών στον κόσμο. (Ματθαίου-28-18). Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, είναι συναγωγή όλου του λάου του Θεού, αφού μετέχουν όλοι και όχι μια πνευματική ελίτ εκλεκτών και καθαρών. Το εκκλησιαστικό σώμα, αποτελούμενο από Αγίους και αμαρτωλούς που διεξάγουν συνεχή πνευματικό αγώνα, που προσκομίζουν συνεχώς την αμαρτία τους στη Θεία χάρη, για να μεταμορφωθεί σε αγιότητα.

Δεν είναι άσχετη με την ανάγκη αύτη η προτροπή του Αγίου Ιγνάτιου του Θεοφόρου.

« Σπουδάζετε ου συχνότερων συνέρχεσθε εις ευχαριστία Θεού και δόξα ν » , και συμπληρώνει πιο κάτω « Όταν γάρ πυκνός έπη το αυτό γίνεσθε, καθαιρούνται οι δυνάμεις του Σατανά και λύνεται ο ‘όλεθρος αυτού εν τη ομόνοια υμών της πίστεως ».

2

Η ενότητα στην πίστη στο Θεό, δεν λειτουργεί όταν η ενότητα δεν είναι και μεταξύ των μελών του σώματος.

Η πιστότητα στην Εκκλησία και μεταξύ των μελών. Φέρνει στους πιστούς τη θεία χάρη, που τους θωρακίζει για να νικούν τη δύναμη του διαβόλου. Για αυτό στη θεία λατρεία ζητείται από το Θεό η ενότητα της πίστεως και την κοινωνία του Αγίου Πνεύματος ( Θεία Λειτουργία Ιωάννου Χρυσοστόμου ). Η απώλεια του νοήματος των μελών της συνάξεως σήμερα μαρτυρείται από την ίδια τη γλώσσα ως προς την κακοποίηση του λόγου. Στην πλειονότητα τους τα ψαλτήρια μόνο ηχορύπανση προσφέρουν. Όχι το νόημα των λεγόμενων, δεν προσφέρουν, άλλα και την απαιτούμενη ορθοφωνία, και τον τόνο του ήχου και καθιστά αδύνατη για τον πιστό, όχι μόνο να συμμετέχει, άλλα έστω και να παρακολουθεί.  Είναι πολλές οι περιπτώσεις που όχι δεν σε προσελκύει η έκφραση του ήχου, άλλα σε κάνει να νιώθεις ότι σε πετροβολούν. Για αυτό δεν μιλάμε για συμμετέχοντας άλλα για παρακολουθούντες πάρα το ότι οι Άγιοι Πατέρες διαλαλούν περί τον ορθοτομείτε ο λόγος.

Λέγεται επίσης: «ακούω τη θεία Λειτουργία» αντί του «μετέχω στην θεία λειτουργία». Σε σπάνιες περιπτώσεις ακούμε συνεπιτελώ και όχι το συλλειτουργώ. Ο όρος αυτός έχει χαθεί από το εκκλησιαστικό λεξιλόγιο, αλλά και αν ακουστεί είναι κενό περιεχόμενου. Και από έλλειψη γνώσης των μελών, από την αδιαφορία των ποιμένων , είναι να απορεί κανείς, όταν ο Κύριος πρόσταζε τους Αποστόλους διδάξατε πάντας, για ποιους ομιλούσε;

Όχι απλός έχει αλλάξει η ψυχολογία των μελών ως προς την προσεγγίσει της Θείας λατρείας, άλλα επισκιάζεται και από ένα πέπλο αδιαφορίας. Είναι  αρκετοί εκείνοι που κάνουν το ερώτημα στον εαυτό τους, γιατί είμαι εδώ;  Τι κάνω; Στην επαρχία η απαξίωση έχει πιάσει πάτο. Η έκφραση «πηγαίνω στην Εκκλησία» περικλείει το μυστήριο της συνάξεως, σε πόσους  παρέχει η αίσθηση στη συνείδηση τους, ότι πηγαίνουν στη σύναξη των πιστών, ώστε μαζί με τους αδελφούς μου να συγκροτήσω την Εκκλησία; Να παρουσιάσω και να ομολογήσω ενώπιον Θεού και ανθρώπων το μυστήριο της Βασιλείας του Θεού;

Οι συνερχόμενοι πιστοί, είναι Εκκλησία ως συνεπιτελούντες εν Χριστώ την Εκκλησία, κάτι που είναι δυνατό μόνο όταν έχουν το Χριστό μέσα τους. Πόσο υπερήφανη μπορεί να είναι η σημερινή ιεραρχία μας για το εκκλησιαστικό φρόνιμα που έχει μεταλαμπαδεύσει στους χριστιανούς της ταμπέλας;

Στο κέντρο της Εκκλησιαστικής συνάξεως, είναι η θεία ευχαριστία σε σημείο που τελικά οι όροι σύναξη, ευχαριστία, Εκκλησία, να ταυτίζονται. Η σύναξη είναι πρωταρχικός τύπος της ευχαριστίας και στην ευχαριστία βρίσκεται ο πρωταρχικός τύπος της Εκκλησίας. Η ευχαριστία για την Εκκλησία είναι το μυστήριο της συνάξεως της, για αυτό ως τον τρίτο αιώνα, ποτέ ο όρος Εκκλησία δεν ταυτίσθηκε με το Ναό, τον χώρο της συνάξεως, αλλά με την ίδια τη σύναξη και πιο συγκεκριμένα με αυτούς που είχαν το δικαίωμα να λαμβάνουν μέρος στη Θεία ευχαριστία.

Τα μέλη του Εκκλησιαστικού σώματος ήταν σύναξη για τη Θεία ευχαριστία. Οι άλλες εκκλησιαστικές συνάξεις ήταν για οικοδομή και άλλους σκοπούς, δεν εκκαλούντο Εκκλησία άλλα συνέλευση. Έτσι εξηγείται κατά τους πρώτους αιώνες, η μια σύναξη στη μια ευχαριστία. Η συνείδηση της μιας συνάξεως, θα αμβλυνθεί, με την αύξηση του αριθμού των πιστών στην τοπική Εκκλησία και τη δημιουργία της ενορίας.

Η φύση της συνάξεως είναι πάντα Χριστοκεντρική, κέντρο της είναι το πρόσωπο του Χριστού είναι σύναξη εν χριστώ. Ο Επίσκοπος ενεργών εις τόπο Χριστού, ο Επίσκοπος περιβάλλεται στο σύνθρονο από τους πρεσβύτερους, όπως Χριστός εσχατολογικά από τους δώδεκα Αποστόλους, διότι οι Απόστολοι θα μαρτυρήσουν στα έσχατα, ποιος είναι ο αληθινός Χριστός.

3

Η παρουσία του Χριστού στην επίγεια σύναξη του σώματος Του, εικονίζεται με τον Επίσκοπο, ο οποίος αναφέρει εν Χριστώ τα πάντα προς τον Πατέρα ( Τα σα εκ των σων σοι προσφερομέν κατά πάντα και δια πάντα ) το σοι αναφέρεται στον Πατέρα. Η είσοδος του Επισκόπου στο Άγιο Βήμα (Μικρά είσοδος), είναι ακριβώς εικονισμός της παρουσίας του χριστού και της εισόδου Του, στη βασιλεία Του. Το σύνθρονων είναι μια καθαρά εσχατολογική σύνθεση. « Καθίσατε επί θρόνων, κρίνοντας τας δώδεκα φυλάς του Ισραήλ. (Λούκα-22-30) ».

Η δομή και γλώσσα της θείας Λειτουργίας προσδιορίζονται από το γεγονός της συνάξεως. Όλες οι ευχές της, πλην εκείνης του χερουβικού που αναφέρεται στον λειτουργό κληρικό ( μυστικώς εικονίζοντες), είναι συντεταγμένες σε Α’ πληθυντικό πρόσωπο, δηλώνοντας έτσι τη σύναξη των μελών του σώματος. Οι λαϊκοί απαντούν με το «Αμήν» επισφραγίζοντας τους λόγους του ιερέως. Η λειτουργία αναπτύσσεται διαλογικά -ειρήνη πάση και τω πνεύματί σου-, και τρίτο αίτημα της Θείας Λειτουργείας είναι η ένωση όλων εις ενός Πνεύματος Αγίου κοινωνία. Η Μεγάλη Είσοδος συνιστά την προσφορά των δώρων του σώματος του λαού. Η συναδέλφωση όλων εκφράζεται με τον ασπασμό της ειρήνης προ της ομολογίας της πίστεως που έχει περιορισθεί για διάφορους ιστορικούς λόγους στους κληρικούς.

Αυτό δεν περιορίζει στο ελάχιστο την έννοια της προηγούμενης προτροπής, Αγαπήσομε αλλήλους ίνα εν ομόνοια ομολογήσω μεν την πίστη του σώματος, άλλα και του κάθε πιστού. Ακολουθεί το Πιστεύω απαγγελμένο κανονικά από όλο το σώμα. Η πίστη κάθε πιστού είναι πίστη όλου του σώματος. Επ’ αυτού ο Ιερός Χρυσόστομος παρατηρεί «ει τοίνυν εν σώμα) έτσι τα πολλά και το εν πολλά, που η διαφορά, που το υπερέχον, που το έλατων, όταν γαρ τα πολλά εν γίνεται τότε έστιν εν σώμα»

 Η Θεία Λειτουργία κλείνει με την πρόταση του λειτουργού « εν ειρήνη προέλθω μεν» απευθυνόμενη σε όλο το σώμα. Την Χριστό κεντρική αυτή πραγματικότητα της Εκκλησιαστικής κοινωνίας εικονίζει, αλλά και πραγματώνει πνευματικά, η συστολή των Τιμίων δώρων, μέσα στο ποτήριο το «ατομικό σώμα » του Χριστού, ενώνεται με το κοινωνικό συλλογικό σώμα Του, έτσι συντελείται η σταυρική ένωση και κοινωνία των πιστών κατακόρυφα με τον Τριαδικό Θεό εν Χριστώ και οριζόντια μεταξύ τους.

Η ενότητα δε των μελών στο ένα λειτουργικό σώμα εξασφαλίζει και την ισότητα τους, η οποία δεν νοείται φυσικά, ως ισοπεδωτική ομοιομορφία, αλλά ως αποδοχή και κατάφαση της κλήσεως όλων στη δόμηση του σώματος, ανεξάρτητα από τη θέση ενός εκάστου και της λειτουργίας του μέσα στο σώμα .

Στο επόμενο η συνέχεια.