ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ ΚΕΙΜΕΝΟ 10

1 

Αγαπητές, Αδελφές και αγαπητοί , Αδελφοί,  

Η συμμετοχή μας στη λατρεία της Εκκλησίας αποσκοπεί στην αποκάλυψη του τριπλού μυστηρίου της ζωής. Του μυστηρίου του Θεού, του μυστηρίου του ανθρώπου, και του μυστηρίου της κτίσεως, άλλα και των μεταξύ τους σχέσεων. Συγχρόνως είναι και αποκάλυψη του μυστηρίου του ανθρώπου ως κοινωνικού όντος,  

« και είπε Κύριος ο Θεός δεν είναι καλόν να είναι ο άνθρωπος μόνος, Θέλω κάμει εις αυτόν βοηθών όμοιον με αυτόν—και είπε ο Αδάμ, τούτο είναι τώρα οστούν εκ των οστέων μου, και σαρξ εκ της σαρκός μου, αύτη θέλει ονομασθεί ανδρίς διότι εκ του ανδρός αύτη ελήφθη - Γένεσις 2-Ι8-23».

Για αυτό και εισάγεται στη θεόδοτη σταυρική κοινωνία που προσδιορίζεται από τις ευχαριστιακές συντεταγμένες. « Άνω σχώμεν τας καρδίας » και « Αγαπήσομε αλλήλους ίνα εν ομόνοια ομολογήσομε».   

Στην ορθόδοξη λατρεία βιώνει ο πιστός το μυστήριο του νέου καιρού που έχει εισβάλει στον κόσμο με την νίκη Του πάνω στη φθορά της αμαρτίας και το θάνατο. Πρόκειται για το μυστήριο του Καινού ουρανού και της καινής γης (Αποκάλυψη -21-4).

Στην Εκκλησιαστική Λατρεία τάσσεται ολόκληρη η ύπαρξη μας υπό την εξουσία του Χριστού διότι « Αποτιθέμεθα πάσαν την βοιωτική μέριμνα, -ως τον Βασιλέα των όλων υποδεξάμενοι - Θεία Λειτουργία». 

Και δοξάζουμε τον Τριαδικό Θεό όπως τον δοξάζουν αδιάκοπα στον ουρανό οι αόρατες αγγελικές δυνάμεις « Ησαΐα -61».  

Στην Εκκλησιαστική λατρεία ανακλάται και αισθητοποιείται όλη η ζωή και το πνεύμα της Εκκλησίας, εξωτερικεύτε και βιούται η βαθυτέρα πίστης του ανθρώπου, και διαλάμπουν οι θεολογικές πνευματικές τάσεις και συναισθήματα. Όταν ο Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας εκήρυττε ότι «Η Εκκλησία σημαίνεται εν τοις μυστήριοις», δεν εννοούσε μόνο ότι δεν υπάρχει Εκκλησία χωρίς μυστήρια, αλλά και την φανέρωση της ταυτότητας, της Εκκλησίας στη Λατρεία της. Στη λατρευτική της σύναξη, η Εκκλησία δεν γίνεται μόνο αυτό που από τη φύση της είναι, αλλά και φανερώνεται ποια πράγματι είναι.  

Σ’ οποιαδήποτε έκφραση της εκκλησιαστικής Λατρείας, πραγματοποιείται μια απλή αλλά πολύ σημαντική κίνηση, του ανθρώπου προς το θεό, για τη δοξολογία του Θεού και του Θεού προς τον άνθρωπο, για τον αγιασμό του ανθρώπου. Δεν τίθεται εδώ το σχολαστικό ερώτημα, ποιος κάνει την αρχή, διότι η βαθιά αγάπη είναι σε διαρκή κίνηση προς τον κόσμο-(Α, Ιωάννου 4-10).  

Εδώ ισχύει ο χρυσοστομήκος λόγος « Το πλέον σχεδόν δε και το παν του Θεού έστιν ημίν δε μικρόν». Η Εκκλησιαστική Λατρεία είναι διάλογος μυστικός, Πλαστού και πλάσματος, Θεανθρωποκοινωνία. Αποβαίνει δε συνάντηση Θεού και ανθρώπου «Αληθινή» διότι γίνεται «εν τω αληθινό –Α, Ιωάννου5-20» και θυσία ενέσεως προς τον Θεό προσφορά ολόκληρης της ύπαρξης στην πηγή της κατά το διακονικό κέλευσμα « εαυτοίς και αλλήλους και πάσα την ζωή ημών Χριστό το Θεό παραθώμεθα». Έτσι, η Λατρεία γίνεται καρπός  χειλέων ομολογούν των το όνομα τι αυτού ( Εβραίους 13-15). Αυτό που βαραίνει περισσότερο είναι ότι η Εκκλησιαστική Λατρεία δεν είναι επίκληση προς τον Θεό, προς παροχή σωτηρίας, αλλά ευχαριστία. 

2 

Δια την ήδη παραχθείσα και βιωμένη σωτηρία είναι Λατρεία των πιστών τέκνων του Θεού. Η λατρευτική ομολογία του πιστού είναι «ουκ απέστης πάντα ποιών ε ως ημάς εις τον ουρανών ανήγαγες και την βασιλεία σου εχαρίσω την μέλλουσα . Υπέρ τούτων απάντων ευχαριστούμε σοι ». ( Ευχή Ιερού Χρυσοστόμου). Ο Θεός είναι ο αποδέκτης της ευχαριστίας του εκκλησιαστικού σώματος, διότι έχει προσφέρει όσα είναι αναγκαία για τη σωτηρία των ανθρώπων και τα καθιστά διαρκές παρόν στα όρια της Λατρείας. Ο άνθρωπος καλείται να επιθυμήσει την προσφερόμενη από το Θεό σωτηρία και να αγωνισθεί για αυτήν. Η συμμέτοχή του πιστού στη Λατρεία του εκκλησιαστικού σώματος φανερώνει τον πόθο του συν Χριστό είναι (Φιλιππησίους 1-23) Στη Λατρεία νοιώθει ο πιστός, όπως το βρέφος στη μητρική αγκάλη, στο φυσικό του χώρο. Για αυτό ψάλει, « Εὐφράνθην  ἐπὶ τοῖς εἰρηκόσι μοι· εἰς οἶκον Κυρίου πορευσόμεθα. - Ψαλμοί 121-1».

Η λατρεία τότε είναι εκκλησιαστική όταν διατηρεί τον υπερκόσμιο πνευματικό της χαρακτήρα, στο Χριστοκεντρικό εξαγνιστικό θυσιαστήριο. Η Εκκλησιαστική Λατρεία είναι Λατρεία του ενός και αληθινού Θεού «Εν πνεύματι και αλήθεια, –Ιωάννου-4-24». Κάτι που δεν είναι ούτε η Λατρεία των ειδώλων, ούτε η Ιουδαϊκή. Η πρώτη δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ούτε πνευματική ούτε αληθινή.  Η Ιουδαϊκή είναι λατρεία πνεύματος, αλλά στο γράμμα (Β, Κορινθίους-3-6).  Φυσική θρησκευτικότητα και η Ιουδαϊκή τελετουργικότητα και η νομική Λατρεία, χαρακτηρίζονται από τον Απόστολο Παύλο υποδούλωση υπό τα κοσμικά στοιχεία. (Γαλατάς -4-3) . Η Χριστιανική Λατρεία υπό τις ορθές προϋποθέσεις οδηγεί στην απελευθέρωση του ανθρώπου και την προσαγωγή του στην επίγνωση του Θεού (Εφεσίους-4-13). Στη χριστιανική Λατρεία ενώνονται η συγκεκριμένη ιστορική πραγματικότητα με τη Θεόνομη πραγματικότητα, είναι λογική θυσία, αλλά ως θυσία που τελεσιουργείται, από τον πραγματικά και αληθινά ιστορικό μετέχοντα της Ιστορίας και της χρονιότητας του Υιού του Θεού. Τον υπερυψωμένο στα δεξιά του Πατρός και Κύριο Ιησού Χριστό τον μονογενή Λόγο του Θεού. Η Εκκλησιαστική Λατρεία συνεχίζει διαχρονικά την πνευματική Λατρεία, που περιγράφει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης στην Αποκάλυψη (14-105- |6-22).  

Σκοπός της Λατρείας δεν είναι να κατεβάσει τον ουρανό στη γη, αλλά να ουρανώσει τη γη και τον κόσμο. Ακολουθεί έτσι την οδό που χάραξε ο Σωτήρας Χριστός ο Υιός του Θεού που έγινε άνθρωπος, για να Θεώσει και λογοποιήσει τον άνθρωπο. Αγιάζει τα πάντα στον κόσμο, τη κτίση σύμπασα, Αγιάζει το εγκόσμιο και γήινο και μάλιστα όχι εξωτερικά αλλά και εσωτερικά, δυναμικά εμποτίζοντας το με την ακτιστότητα του Χριστού και μεταβάλλοντας το σε στοιχείο της Θείας βασιλείας.  

Η Εκκλησιαστική Λατρεία συνιστά παροντοποίηση της βασιλείας του Θεού στον κόσμο, μέσα στην οποία το γήινο μεταμορφώνεται σε ουράνιο πνευματικό υλικό, το ανθρώπινο σε θείο με την ζωοποιητική και αλλιώτικη δύναμη του Παναγίου Πνεύματος. Αυτό που συμβαίνει στον άρτο και τον οίνο της θείας ευχαριστίας, είναι δυνατό να συμβεί σε κάθε τι το υλικό που βαπτίζεται αληθινά ολόκληρο στη θεία χάρη. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε στα τρία από τα βασικότερα γνωρίσματα της Εκκλησιαστικής Λατρείας: 

• την Τριαδιοκεντρικότητα της, 

• τον παραδοσιακό της χαρακτήρα, 

• και τη σχέση της με την εμπειρία της εν Χριστώ ζωής. 

3 

Η Λατρεία της Εκκλησίας να είναι ως συνάντηση των πιστών με τον Τριαδικό Θεό. Η ίδια η ύπαρξης της Εκκλησίας είναι τριαδο-κεντρική, όπως και ο τρόπος ζωής της. Στον Τριαδικό Θεό θεμελιώνατε η δύναμη και η ελπίδα της. Την μυστηριακή σχέση της Εκκλησίας προς τα πρόσωπα της Αγίας Τριάδας εκφράζουν οι τρείς βασικές ιδιότητες της: 

• αγιότης, 

• ενότης 

• και καθολικότητα. 

Ζει και κινείται στον κόσμο με την άγιο τριαδική ενέργεια και χάρη.  

«Τη Εκκλησία δωρηταί ο κατά φύσι έχων το Πνεύμα Χριστού μας ενεργείας του Πνεύματος ως Θεός (Μάξιμος ομολογητής). Η Εκκλησιαστική Λατρεία είναι Τριαδική και Τριαδο-κεντρική τόσο στη θεματολογία της, όσο και στη δομή της. Προσφέρεται στον Πατέρα τον «Αβά» του Χριστού, του μονογενούς Υιού Του, και εν Αγίων Πνεύματι- (Εφεσίους2-18). Στη Λατρεία της Εκκλησίας ο πιστός πραγματοποιεί την κοινωνία του με τον Τριαδικό Θεό μετέχοντας στο σώμα του Χριστού, που είναι αχώριστα ενωμένος με των Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα. Σε αυτό το κλίμα ζει όλη η σύναξη των πιστών, στη Λατρεία ο Θεός προσφέρεται ως άκτιστη χάρη στον άνθρωπο και ο άνθρωπος προσεύχεται στο Θεό, απαντά αυτό προσφερόμενος στο Θεό. Κάθε υπαρξιακή πράξη έχει αυτό το θεανθρώπινο χαρακτήρα, που θεμελιώνεται στην αγαπητική αποκάλυψη του Τριαδικού Θεού, την διαρκή, λυτρωτική κίνηση του Τριαδικού Θεού, την διαρκή λυτρωτική κίνηση Του προς τον άνθρωπο και τον Κόσμο. Ο Θεός κατεβαίνει για να συναντήσει τον άνθρωπο και ο άνθρωπος ανεβαίνει για να συναντήσει το Θεό  

Η Εκκλησιαστική Λατρεία ανεβάζει τον άνθρωπο στο πνευματικό θαβώρ για την είσοδο του στη θεία δόξα . Η συνάντηση θεού και Εκκλησίας προσλαμβάνει συχνά απτή αμεσότητα μέσω του θαύματος, το θαύμα που πολλοί ονομάζουν αγαπημένο παιδί της πίστης. Είναι η απτή φανέρωση της θείας παρουσίας και επιβεβαίωση του γεγονότος ότι ο Θεός δεν αφήνει ( Εαυτόν αμάρτυρων- Πραξείς-14-17). 

Η Εκκλησιαστική Λατρεία επικεντρώνεται στη δοξολογική αναφορά προς τα Άγιο - τριαδικά πρόσωπα. Ο ένας Θεός της Χριστιανικής πίστεως, αδιαίρετος δοξάζεται στη Λατρεία της Εκκλησίας κατά την ομολογία του συμβόλου της πίστεως για το Άγιο Πνεύμα. Είναι «το συν Πατρί και Υιό συμπροσκυνούμενον και συνδοξαζόμενον» Το Δοξαστικό των αποστίχων του Εσπερινού του Αγίου Πνεύματος λέει τα εξής «Δεύτε, λαοί την Τρισυπόστατων Θεότητα προσκυνήσω μεν Υιόν εν τω Πατρί, συν αγώι Πνεύματι Πατήρ γαρ άναρχος γέννησε Υιόν, συναΐδιόν και συ θρόνων και Πνεύμα Άγιον ην εν τω Πατρί, συν Υιόν δοξαζόμενων. 

Μία δύναμης, μία ουσία, μία Θεό της, ην προσκυνούν τες πάντες λέγομε Άγιος ο Θεός, Ο τα πάντα δημιούργησας διά Υιού, συνεργεία του Άγιου Πνεύματος Άγιος Ισχυρός Δίου τον Πατέρα εγνώμεν και το Πνεύμα το Άγιον απεδήμησε εν κόσμο Άγιος αθάνατος , το Παράκλητον Πνεύμα το εκ του Πατρός εκπορευόμενων και Υιό αναπαυόμενων Τροίας Αγία δοξάσει». Ανάλογη είναι και η κατακλείδα ίση την δόξα ν’ αναπέμπομε τω Πατρί όλων των «αιτήσεων» παρακλητικών αναφορών στο θεό. «και σοι την δόξα αναπέμπομε τω Πατρί και το Υιό και το Άγιο Πνεύματι νυν και α ει». 

Αλλά και η απόληξη όλων των ευχών που το σώμα διά του Ιερού κλήρου αναπέμπει στο Θεό, η έναρξη των ακολουθιών γίνεται με τρείς συγκεκριμένους τύπους: 

• «Ευλογητός ο Θεός ημών πάντοτε νυν και αεί ».  

• Η «Ευλογημένη η βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος νυν και αεί» Και  

• «Δόξα τη Αγία και ομοούσιο και ζωοποιώ και αδιαίρετο Τριάδι πάντοτε νυν και αεί ».

Στο επόμενο η συνέχεια.